Hemoglobina to złożone białko znajdujące się w czerwonych krwinkach, którego główną funkcją jest transport tlenu z płuc do wszystkich tkanek organizmu oraz pomoc w odprowadzaniu dwutlenku węgla z powrotem do płuc. Bez sprawnego działania hemoglobiny życie, jakie znamy, nie byłoby możliwe. Zrozumienie jej roli, norm oraz tego, co wpływa na jej poziom, jest kluczowe dla utrzymania dobrego samopoczucia i zdrowia.
Czym jest hemoglobina i jak działa?
Hemoglobina składa się z czterech podjednostek, z których każda zawiera atom żelaza. To właśnie żelazo jest odpowiedzialne za wiązanie tlenu. W płucach, gdzie stężenie tlenu jest wysokie, hemoglobina łatwo wiąże cząsteczki tlenu, tworząc oksyhemoglobinę. Następnie, krążąc po organizmie, dociera do tkanek, gdzie stężenie tlenu jest niższe. W takich warunkach hemoglobina uwalnia tlen, który jest niezbędny do procesów metabolicznych w komórkach. Jednocześnie hemoglobina może wiązać dwutlenek węgla, który jest produktem ubocznym metabolizmu, i transportować go do płuc, skąd jest wydychany.
Normy hemoglobiny: Co warto wiedzieć?
Poziom hemoglobiny jest jednym z podstawowych parametrów określanych podczas badania morfologii krwi. Normy mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium oraz wieku i płci badanej osoby. Ogólnie przyjmuje się, że prawidłowy poziom hemoglobiny u dorosłych mężczyzn wynosi około 13,5-17,5 g/dL, a u dorosłych kobiet 12,0-15,5 g/dL. U dzieci wartości te są niższe i zmieniają się wraz z wiekiem. Niski poziom hemoglobiny, czyli anemia, może objawiać się zmęczeniem, bladością skóry, zawrotami głowy czy dusznościami. Z kolei zbyt wysoki poziom hemoglobiny, choć rzadszy, może wskazywać na inne problemy zdrowotne.
Przyczyny niskiego poziomu hemoglobiny (anemii)
Istnieje wiele przyczyn niedoboru hemoglobiny. Najczęściej jest to związane z niedoborem żelaza w organizmie, które jest kluczowym składnikiem hemoglobiny. Do przyczyn anemii z niedoboru żelaza zalicza się:
* Niewystarczające spożycie żelaza w diecie, szczególnie u wegetarian i wegan.
* Zaburzenia wchłaniania żelaza w przewodzie pokarmowym, spowodowane np. chorobami jelit.
* Przewlekłe krwawienia, takie jak obfite miesiączki u kobiet, krwawienia z przewodu pokarmowego (np. z wrzodów) lub częste oddawanie krwi.
* Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, na przykład w ciąży lub w okresie intensywnego wzrostu u dzieci i młodzieży.
Inne przyczyny anemii mogą obejmować niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, choroby przewlekłe (np. choroby nerek, choroby zapalne), a także pewne choroby szpiku kostnego.
Wpływ diety na poziom hemoglobiny
Dieta odgrywa fundamentalną rolę w utrzymaniu prawidłowego poziomu hemoglobiny. Aby zapewnić organizmowi wystarczającą ilość żelaza, warto włączyć do jadłospisu produkty bogate w ten pierwiastek. Wyróżniamy dwa rodzaje żelaza: żelazo hemowe, które jest lepiej przyswajalne i znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego (czerwone mięso, podroby, ryby), oraz żelazo niehemowe, obecne w produktach roślinnych (zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe, orzechy, suszone owoce). Witamina C znacząco zwiększa wchłanianie żelaza niehemowego, dlatego warto spożywać produkty bogate w żelazo roślinne wraz ze źródłami witaminy C, takimi jak cytrusy, papryka czy brokuły. Należy również unikać spożywania produktów hamujących wchłanianie żelaza, takich jak kawa, herbata czy produkty mleczne w tym samym posiłku.
Jak podnieść poziom hemoglobiny?
W przypadku stwierdzenia niskiego poziomu hemoglobiny, kluczowe jest ustalenie przyczyny problemu z pomocą lekarza. Leczenie zazwyczaj polega na eliminacji czynnika powodującego niedobór oraz suplementacji. W przypadku anemii z niedoboru żelaza, lekarz może zalecić suplementy żelaza, które należy przyjmować zgodnie z zaleceniami. Ważne jest, aby przyjmować je na czczo lub z posiłkiem zawierającym witaminę C, a unikać jednoczesnego spożywania produktów ograniczających wchłanianie żelaza. Zmiana diety na bogatszą w żelazo i witaminę C jest również istotnym elementem terapii. W przypadkach, gdy anemia jest spowodowana innymi czynnikami, leczenie będzie ukierunkowane na chorobę podstawową. Regularne badania kontrolne pozwalają monitorować skuteczność terapii i dostosować ją w razie potrzeby.
